Η μονή των Καλτεζών

Προσκύνημα στην Μονή Καλτεζών Μαντινείας

Του Νίκου I. Κωστάρα

Σταμάτησε προσκυνητή πριν

μπεις να προσκυνήσεις Είναι η Μονή των Καλτεζών τ’

ακοίμητο λυχνάρι και του Μοριά ιστορικό, λα­μπρό προσκυνητάρι Εδώ) στην τουρκική σκλαβιά

ήταν κρυφό σχολείο και δω του Έθνους έγινε το πρώτο Στρατηγείο...

(Β. Γεωργακούλιας)

Εδώ στη Μονή Καλτεζών συναντάς την Ορθοδοξία κα την Ελληνική Επα­νάσταση. Το μοναστήρι έγινε κολυμβήθρα για το Εθνικό μας αναβάπτισμα, εδώ ανάσανε η λευτεριά. Σε αυτά τα' ιερά λιθάρια ακούμπησε η Ελλάδα μας. Οι κληρικοί κάτω στους θόλους του Μοναστηριού εμψύχωσαν τους

σκλαβωμένους και κατάλληλα καλλιεργούσαν την ιδέα για την ελευθε­ρία Όπως στην Αγιά Λαύρα, ο Πα­λαιών Πατρών Γερμανός ευλόγησε την Επανάσταση, εδώ ο Επίσκοπος Ελους Άνθιμος στη Μονή Καλτεζών ευλόγησε την Πρώτη Ελληνική Διοίκη­ση του αναγεννημένου νέου Κράτους, "την Γερουσία όλου του Δήμου των Επαρχιών της Πελοποννήσου", την Πελοποννησιακή Γερουσία Στις 26 Μαΐου 1821 έθεσαν το πρώτο θεμέλιο για το χτίσιμο της Νέας Ελλάδας, σα­ράντα πρόκριτοι της Πελοποννήσου με τις ευλογίες του Έλους Ανθίμου και Θεοδώρητου Βρεσθένης μετά του Κοινού Αρχιστράτηγου Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.

Ξεκινώντας από την Τρίπολη και παίρνοντας το δρόμο για την Καλαμά­τα αφού περάσουμε την Κάτω Ασέα στρίβουμε αριστερά όπως δείχνει η πινακίδα και μας βγάζει στη Μονή Καλ­τεζών. Μια απόσταση 31 χιλιόμετρα από την Τρίπολη. Αν κάποιος βρεθεί από το δρόμο της Τρίπολης - Σπάρτης μπορεί να φθάσει στη Μονή από Βλαχοκερασιά - Καλτεζές.

Μπροστά σου ατενίζεις ένα περιμα­ντρωμένο λευκό συγκρότημα που μο­νάζει σαν μεσαιωνικό φρούριο με την είσοδο του από ανατολικά, στολισμέ­νο με λουλούδια κα τριαντάφυλλα ενώ ασφαλίζεται από μια παμπάλαια σιδεριά

Ο  ηγούμενος Ανανίας

Στο μέσον του Μοναστηριού ορθώ­νεται μεγαλόπρεπα ο ναός του Αγίου Νικολάου. Είναι τρισυπόστατος ναός (Αγίου Νικολάου, Προφήτου Ηλία και Μεταμορφώσεως). Όπως ατενίζεις με ευλάβεια το καθολικό του ναού θα προσέξεις την χαρακτηριστική αγιο­γραφία με τα μεγάλα ελαστικά μάτια των Αγίων από την αγιογράφο μοναχή Ειρήνη Κυριαζή από τη Βλαχοκερασιά. Εδώ προϋπήρχε μονα­στήρι που ερημώθηκε. Μέσα στα χα­λάσματα βρέθηκε η θαυματουργική εικόνα του Αγίου Νικολάου από τον

Ηλία Λυρώνη, καταγόμενο από τη Ρούμανη Καλτεζών. Ξενιτεμένος στη Σμύρνη, έβλεπε στον ύπνο του τον Αγιοθαλασσίτη να τον προτρέπει να επιστρέψει στην πατρίδα του ο Ηλίας Λυρώνης, έγινε μοναχός και πήρε το όνομα Ανανιάς και έβαλε στόχο να χτίσει το μοναστήρι, αφού πρώτα έκτισε ένα μικρό εκκλησάκι με τη θαυμα­τουργική εικόνα "την Εύρεση".

Βρήκε δυσκολίες αλλά δεν υποχώ­ρησε. Κατόρθωσε να ιδρύσει το μονα­στήρι (1710) και έγινε ηγούμενος της Μονής, ο διώκτης του Τούρκος Αγάς έγινε βοηθός του και συνεργός του στο χτίσιμο του Μοναστηριού. Στην πύλη της Μονής είναι εντοιχισμένη τε­τράγωνη πλάκα με την ακόλουθη κτητορική επιγραφή:

Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΑΠΟΥ ΝΙ­ΚΟΛΑΟΥ ΤΗΣ ΚΑΛΤΕΖ1ΑΣ ΕΠΟΝΟ­ΜΑΖΟΜΕΝΗ ΩΚΟΔΟΜΙΘΗ ΕΠΙ ΒΑΣΙ­ΛΕΙΑΣ ΣΕΛΙΜ Γ ΔΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΤΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΙΕΡΕΟΣ ΚΟΥΑΝΑΝΙΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΕΚ ΚΩΜΗΣ ΡΟΥΜΑΝΗ ΚΑΙ ΚΑΛΤΕΖ1ΑΣ ΧΑΡΙΝ ΨΥΧΙΚΗΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΑΥΣΕΩΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΓΕΝΕΣΤΕΡΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΕΝ ΕΤΕΙ ΣΩΤΗΡΙΩ 1795.

Ο Ηγούμενος Καλλίνικος

Όπως μαρτυρείται, η οικοδόμηση της Μονής περατώθηκε το 1795 και το Μοναστήρι στα χρόνια της Σκλαβιάς έγινε 'Κρυφό Σχολειό" για τα Ελληνό­πουλα Εχπσαν υπόγεια σήραγγα που οδηγούσε στο ανήλιαγο και υγρό θόλο του "Κρυφού Σχολείου". Είχε κατα­σκευαστεί θολωτή είσοδο φρουριακού τύπου με διπλούς θόλους και τουφεκίστρες και σε εξοπλισμένη φιλόθυρα προετοιμασμένη για το ξεσηκωμό του Εικοσιένα Το Κρυφό Σχολειό δεν είναι θρύλος. Το συντήρησε, παρά τις καταδιώξεις, ο βαθύτατος πόθος του τυραννουμένου έθνους να υπάρξει", τονίζει ο ιστορικός Διον. Κόκκινος. Τό­τε ηγούμενος της Μονής των Καλτε­ζών ήταν ο ατρόμητος κανονάρχης Καλλίνικος Σουρλόπουλος, που είχε δημιουργήσει αποθήκες πυρομαχικών για την επανάσταση. Αυτός και οι μο­ναχοί μετέδιδαν στους λαϊκούς την ά­για φλόγα της ψυχής τους για να γίνει πίστη και να κερδηθεί η Λευτεριά Ο ίδιος συνέδεσε το ράσο με το καριοφίλι:

"Χαρά που τόχουν τα βουνά τα κάστρα περηφάνεια να βλέπεις διάκους με σπαθιά παπάδες με ντουφέκια..." Το ράσο κόλπωνε μέσα του τη ρω­μιοσύνη και η ρωμιοσύνη καλπωνόταν μέσα στο ράσο. Αυτό δεν μπορεί να το ανατρέψει καμιά δύναμη. Σε κάθε κλα­ρί στο Μοναστήρι των Καλτεζών, σε κάθε λιθάρι του, σε κάθε λουλούδι του είχε θρονιασθεί η ελληνική ιδέα της λευτεριάς, ετοιμάζοντας το υπόγειο θολωτό κελί της Μονής, στο οποίο θα συνήρχονταν οι επιφανέστεροι πρόκριτοι, Αρχιερείς και Οπλαρχηγοί. Στην επιτυχία της Συνέλευσης των Καλτε­ζών συνετέλεσαν οι μεγάλες προσπά­θειες και θυσίες της Μονής, με τη δραστηριότητα του ηγουμένου μοναχού Καλλίνικου και των λοιπών μοναχών. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας κι ε­θνεγερσίας του 21 θυσιάστηκαν από το ιερατείο της 11 πατριάρχες, 100 μη­τροπολίτες και περισσότεροι από 6.000 ιερείς και μοναχοί. 'Τα μονα­στήρια ήταν τα πρώτα προπύργια της επανάστασής μας. Οι περισσότεροι καλόγεροι σκοτώθηκαν εις τον αγώ­να", τονίζει χαρακτηριστικά ο Μακρυ­γιάννης. Εάν σήμερα είμαστε ελεύθε­ρα Έλληνες είναι γιατί υπήρξαν κληρικοί στη δούλη Ελλάδα, που διεφύλαξαν τα όσια και ιερά της φυλής μας.

Α’  Πελοποννησιακή Γερουσία

Όταν αποφάσισαν οι πρόκριτοι και καπεταναίοι του Μοριά να κάμουν συ­νέλευση, διάλεξαν σαν καταλληλότε­ρο μέρος το Μοναστήρι της Καλτεζιάς. Εδώ συνήλθε στις 26 Μαΐου 1821 η Α Πελοποννησιακή Γερουσία αποτε­λούμενη από 40 προκρίτους και σύνταξαν το πρώτο επίσημο δημόσιο έγγραφο του Ελευθέρου Ελληνικού Κράτους. Ορκίστηκε η επταμελής Διοίκηση-Γερουσία και το ψήφισμα, το πρακτικό του διορισμού, ονομάστηκε «Πατρίς». Η Θεϊκή σφραγίδα συνέδεσε το ράσο με τη φουστανέλα, το μπαρούτι με το λιβάνι, το σταυρό με το καριοφίλι. Στο ναό του Αγίου Νικολάου εγένετο η ορκωμοσία των προκρίτων. Στη Μονή φυλάσσεται το Ευαγγέλιο, στο οποίο ορκίστηκαν όσοι αποτέλε­σαν την Α Πελοποννησιακή Γερουσία Τότε, ο φλογερός πατριώτης Επίσκο­πος Έλους Άνθιμος πήρε από τη ζώνη του Σωτήρη Χαραλάμπη τις δύο πιστό­λες του και τόνισε με βροντερή φωνή:

"Έλληνες, ο Κύριος ευλόγησε και άγια­σε τα όπλα σας!". Και οι συγκεντρωμέ­νοι ξέσπασαν σε ζητωκραυγές ελευ­θερίας. Μετά την εκλογή της, η Γερου­σία πηγαίνει και εγκαθίσταται στη Στεμνίτσα Γορτυνίας για περισσότερη α­σφάλεια. Ανατριχιάζει κάθε προσκυ­νητής επισκέπτοντας τους ιερούς αυ­τούς χώρους, όπου πάρθηκαν αποφά­σεις για τον ξεσηκωμό του Εικοσιένα, ενώ σε ανάμνηση του ιστορικού γεγο­νότος ιδρύθηκε παρεκκλήσιο προς τιμή του Αποστόλου Κάρπου, ενός α­πό τους Εβδομήκοντα Αποστόλους. Ακόμη, προς τιμήν του Αγίου Νεκτα­ρίου, λίγα μέτρα δυτικά, έξω από τον περίβολο της Μονής, που είναι το Κοι­μητήριο της Αδελφότητας. Ο Θεόδω­ρος Κολοκοτρώνης είχε χαρίσει ένα ασημοκάντηλο, τάμα του Γέρου του Μοριά στο ιστορικό μοναστήρι της Καλτεζιάς.

Επιδρομή του Ιμπραήμ

Στο τέλος του Μαΐου 1825 πέρασε από το μοναστήρι Καλτεζών ο Ι­μπραήμ και υπέστη σοβαρή επίθεση από τους κλέφτες. Έτσι, όταν έφτασε στο μοναστήρι ξέσπασε τη μανία του στα δάση και ντουβάρια. Έκαψε το μοναστήρι και το περίφημο δάσος από βελανιδιές και καστανιές. Ευτυχώς, οι μοναχοί είχαν προφτάσει και πήραν μαζί τους ό,τι μπορούσαν από τα σκεύη της Μονής και τη Θαυματουργή Εικόνα του Αγίου Νικολάου. Το μονα­στήρι κάηκε αλλά η εκκλησία εσώθη. Όταν έφυγε ο Ιμπραήμ, οι μοναχοί ξα­ναγύρισαν στο μοναστήρι και το επι­σκεύασαν. Αλλά το καταστραμμένο μοναστήρι έγινε μετόχι της Μονής Γεργοεπισκόπου Τσιπιανών όπως και τη Μονή Ρεκίτσας.

Ότι είχε απομείνει απ’ τον Καταχτητή το είχε αποτελειώσει η αντιβασιλεία του Όθωνα. Ο Ναός του Αγίου Νικολάου έμεινε κλειστός, αλειτούργητος. Μόνο το φως της ιστορίας έστηκε εκεί για να σαβανώσει τη δυστυχία.

Από το 1900 ξεπετάχτηκε η σπίθα από τη στάχτη με την εκλεκτή του Θεού Μοναχή Μαγδαληνή.

Το 1925 ιδρύεται από τη μοναχή Ευφημία Βαρουξάκη Επαγγελματική Σχολή (Βιοτεχνικό Σχολείο Αγίου Νικολάου Καλτεζών).

Μια χούφτα ψυχωμένες γυναίκες απαρνήθηκαν τη ζωή τους για να κρατήσουν την πίστη στο Θεό και για να καλλιεργήσουν τα άνθη της ελευθερίας.

Σήμερα οι λιγοστές μοναχές αγωνίζονται για να εγγυηθούν τη συνέχεια της Πίστεώς μας και την πιστότητα της Ιστορίας μας με ηγουμένη την Βερονίκη Μοιράγια από τις Κολλίνες και συνασκήτρια και άριστη βοηθός την Κατερίνα Κανέλλου από την Άμφισσα (βραβευθείσα από την Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών) και τις άλλες δυο αδελφές Παρασκευή Κοκκινιά και Παναρέτη Τσαγκαλάκη. Προσπαθούν και μοχθούν έτσι ώστε να παραμείνει η πύλη της Μονής ανοικτή, «αγκιστρωμένη» στην παράδοση χωρίς πλουμίδια και πολυτέλειες, ενάντια στην αντιπνευματική αλλοτριωμένη καταναλωτική κοινωνία, προσφέροντας πνευματική και ψυχική ενθάρρυνση στους πιστούς που διψούν για ουρανό και τιμούν τους ελευθερωτές του γένους.

Νίκος I. Κωστάρας