Οι τροφές που καταναλώνουμε μπορούν να ελέγξουν τα γονίδιά μας;

Δημήτρης Π. Μπερτζελέτος,

Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc

Αντιπρόεδρος  Ένωσης Διαιτολόγων- Διατροφολόγων

www.bertzeletos.gr

Οι επιστήμονες βρήκαν microRNA ρυζιού μέσα σε ανθρώπινα κύτταρα

«Είσαι ό,τι τρως». Αυτή η παλιά ρήση ακούγεται πολλές δεκαετίες στα αυτιά των καταναλωτών, ως νουθεσία, ώστε να καταλήγουν σε υπεύθυνες διατροφικές επιλογές. Τι θα λέγατε όμως αν αυτό στην κυριολεξία είναι αληθινό; Τι θα λέγατε αν ξέρατε ότι το υλικό της τροφής θα μπορούσε να επηρεάσει ενδότερα κυτταρικά κέντρα, καθορίζοντας τη γενετικη έκφραση;

Αυτό συμβαίνει, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη από τον Chen Yu Zhang (Nanjing University in China) που «μιλάει» για μεταφορά microRNA μεταξύ φυτών και ζώων. Τα microRNAs είναι μικρές ακολουθίες νουκλεοτιδίων, είναι τα δομικά στοιχεία του γενετικού υλικού. Παρά το γεγονός ότι τα microRNAs δεν κωδικοποιούν πρωτεϊνες, αποτρέπουν συγκεκριμένα γονίδια να εκδηλωθούν όσον αφορά τις πρωτεΐνες που κωδικοποιούν. Δείγματα αίματος 21 εθελοντών εξετάστηκαν για την παρουσία microRNAs από καλλιεργούμενα φυτά, όπως ρύζι, σιτάρι, πατάτες και λάχανο.

Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Cell Research, έδειξαν ότι το αίμα των εξεταζόμενων περιείχε 30 διαφορετικά microRNAs από συχνά καταναλισκόμενα φυτικά τρόφιμα. Επίσης, φαίνεται ότι μπορούν να αλλάξουν τη λειτουργία σε κυτταρικό επίπεδο, καθώς ένα microRNAs από ρύζι έδειξε να δεσμεύει και να αναστέλλει τη δραστηριότητα υποδοχέων που ελέγχουν την απομάκρυνση της LDL- «κακής» χοληστερόλη-από την κυκλοφορία του αίματος. Τα microRNAs μπορεί να αντιπροσωπεύουν ένα μέχρι τώρα άγνωστο είδος «λειτουργικού» μορίου που λαμβάνεται μέσω της τροφής, όπως οι βιταμίνες και τα μέταλλα.

Όλα αυτά αποτελούν ένδειξη ότι εκτός από την κατανάλωση "υλικών" (με τη μορφή των υδατανθράκων, πρωτεϊνών κλπ), τρώμε επίσης "πληροφορίες" (όπως διαφορετικά miRNAs από διαφορετικές πηγές τροφίμων θα μπορούσαν να επιφέρουν και διαφορετικές συνέπειες για τη ρύθμιση της φυσιολογίας του καταναλωτή).

Η αποκάλυψη ότι τα φυτικά microRNAs παίζουν ρόλο στον έλεγχο της ανθρώπινης φυσιολογίας τονίζει το γεγονός ότι οι ανθρώπινοι οργανισμοί είναι υψηλά ολοκληρωμένα συστήματα. Ο Zhang λέει ότι τα ευρήματα αυτά μπορεί να μας διαφωτίσουν για τη συν-εξέλιξη*. Για παράδειγμα, η ικανότητά μας να αφομοιώσουμε τη λακτόζη του γάλακτος μετά τη βρεφική ηλικία προέκυψε πιθανότατα μετά την εξημέρωση των οικόσιτων ζώων (πχ αγελάδες). Θα μπορούσε να πει κανείς ότι και τα καλλιεργούμενα φυτά φαίνεται να έχουν αλλάξει το γενετικό μας φορτίο..

Αυτή η μελέτη πάντως έρχεται να μας υπενθυμίσει 2 πράγματα:

1.    φαίνεται ότι η κατανάλωση των τροφίμων δε μας δίνει μόνο "υλικά" (με τη μορφή των υδατανθράκων, πρωτεϊνών κλπ), αλλά και "πληροφορίες" (διαφορετικά miRNAs από διαφορετικές πηγές τροφίμων θα μπορούσαν να επιφέρουν και διαφορετικές συνέπειες για τη ρύθμιση της φυσιολογίας μας).

2.      ..στη φύση είναι πολύ δύσκολο να μείνεις στην απομόνωση !!

*συν-εξέλιξη (co-evolution): μια διαδικασία στην οποία οι γενετικές αλλαγές σε ένα είδος πυροδοτούν αλλαγές σε ένα άλλο (συνδεόμενο)

Πηγές:

-Cell Research, September 20, 2011