Σεβασμό στην Ελληνική Παράδοση

Του Νίκου Ι. Κωστάρα

«Η πιο αρχαία παράδοση του πολιτισμού μας

είναι η Ελληνική Παράδοση»

            Με τον ερχομό του καλοκαιριού όλοι προγραμματίζουμε τις διακοπές μας στην ελληνική επαρχία -βουνό η/και θάλασσα- στα δαντελωτά νησιά μας, τις όμορφες παραλίες και τα παλληκαροβούνια μας, στην ακατάλυτη διαχρονική ελληνική ομορφιά με τη βαθύρριζη πολιτιστική κληρονομιά της. Πάμε να ξεδιψάσουμε, να γεμίσουμε τις μπαταρίες οξυγόνο. Ν' αναπνεύσουμε καθαρό αέρα, ν' ακούσουμε την εμπειρία των γερόντων, να θυμηθούμε τα παιδικά μας χρόνια, «ν' ακούσουμε με τα μάτια μας» τους αντίλαλους της ρεματιάς και τον αχό της θάλασσας σε όρμους και κάβους, το κελάηδισμα των πουλιών, το θρόισμα των δέντρων.
Να κάνουμε αποτοξίνωση μακριά από το θόρυβο, το μολυσμένο αέρα, τα αστικά απόβλητα, τον σκουπιδοτενεκέ του πολιτισμού μας. Μονάχα, φεύγοντας από τις μεγαλουπόλεις μην πάρουμε μαζί μας την αλλοτριωμένη καταναλωτική νοοτροπία μας, μην μολύνουμε την ελληνική παράδοση με τον αστικό βαρβαρισμό μας και τον ξενικό «ευρωπαϊσμό» μας. Να σεβαστούμε το περιβάλλον και την ελληνική ομορφιά. Ακόμα κι ο Νίτσε έλεγε: «Ο κόσμος μπορεί να είναι όσο θέλει σκοτεινός, όμως αρκεί να παρεμβάλουμε ένα κομμάτι ελληνικής ζωής για να φωτιστεί αμέσως άπλετα».

            Αυτός ο θησαυρός είναι η ελληνική παράδοση που καθορίζει την ιδιαιτερότητα του λαού μας. Είναι η ασφαλής γέφυρα που ενώνει το παρελθόν του με το παρόν και το μέλλον του. Η ελληνική παράδοση είναι η πρώτη, η βαθύτερη και ισχυρότερη ρίζα του εθνικού μας δένδρου. Δένδρο που χάνει τις ρίζες του, πεθαίνει. Χώρα που αφήνει να χαθούν οι παραδόσεις της είναι καταδικασμένη. Ας κάνουμε αποτοξίνωση και ας μη μολύνουμε την ελληνική Παράδοση με τον αστικό βαρβαρισμό μας.

            Η παράδοση και οι ρίζες μας δεν είναι μόνο η ιστορία μας, η γλώσσα μας, τα ήθη και τα έθιμα μας και όσα άλλα μας κληροδότησαν οι προγονοί μας. Παράδοση σημαίνει ότι πρέπει να γνωρίζεις τα πάντα που σου έδωσε ο τόπος σου. Από αυτά θα βρεις ποιος είσαι. Αυτά θα σε βοηθήσουν να δεις το ελληνικό, το βγαλμένο από την παράδοση του τόπου σου, που θα χαϊδέψει την αίσθηοή σου. Όλοι έχουν επάνω τους το χάδι του χεριού που τα' κανε. Το κάθε τι μεταφέρει τον έρωτα του τεχνίτη που το' κανε. «Πέτρες εργασμένες αιώνες τώρα, απ' το χέρι της Τύχης, ένα χέρι που άλλοτε γίνεται κύμα ή αέρας, άλλοτε ήλιος ή σκουριά» (Οδ. Ελύτης).

            Εκείνοι που σέβονται τους νόμους του χώρου τους φτιάχνουν πολιτισμό. Το σπόρο πρέπει να τον ζητάμε στις ακατάλυτες αξίες του τόπου μας. Ελληνικό είναι κάθε έργο που βγαίνει με ειλικρίνεια απ' τη ζωή, την καρδιά και τη σκέψη του ανθρώπου του έθνους μας. Η παράδοση είναι κάτι που περνά από γενιά σε γενιά, από χέρι σε χέρι, σαν κάτι απτό, που εξασφαλίζει μια αναμφισβήτητη κυριότητα σε εκείνους που την παραλαβαίνουν. Παράδοση δεν είναι ότι θα παραλάβουμε αλλ' ότι θα παραδώσουμε. Παράδοση είναι συνέχεια. Δεν είναι στάση, είναι προχώρημα. Παράδοση είναι ο βιωμένος χρόνος του πολιτισμού που έχει στις φλέβες του ο Έλληνας. Η παράδοση είναι φλέβα και όποιος κόβει τις φλέβες του κόβει τη ζωή του. Το παρελθόν παραδίδει ένα σπόρο. Η σπορά είναι δική μας υπόθεση. Είναι το χρυσάφι του χθες, που χρειάζεται να αξιοποιήσουμε, όπως το διατήρησαν οι προγονοί μας. Το κράτησαν όρθιο χιλιάδες χρόνια τώρα μέσα σε μπόρες και καταιγίδες. Το ότι η ρίζα αυτή άντεξε στη μανία των «καιρικών στοιχείων» τόσους αιώνες, δεν μας παρέχει καμιά εγγύηση ότι θ' αντέξει και στη σήψη, από την οποία έχει σήμερα προσβληθεί. Και η σήψη αυτή αναπόδραστα θα ολοκληρώσει το ολέθριο έργο της αν δεν κινητοποιηθούμε έγκαιρα για την καταπολέμησή της. Η καταλυτική εποχή μας είναι αμείλικτη. Ζούμε σε μια αντιπαραδοσιακή εποχή. Η αποξένωση στις μέρες μας αρχίζει απ' έξω αλλά και από μέσα και υποχωρεί ύπουλα, ώσπου να μπει μέσα στο σπίτι-κάστρο με το μάτι της τηλεόρασης -«που βλέπει για μας»- και επιδιώκει να κυριεύσει τις αισθήσεις μας αχρηστεύοντας τες. Όλα γύρω αλλάζουν. Έχει πέσει άγριο σκοτάδι στις ψυχές των νεοελλήνων και καταστρέφουν την παράδοσή τους, διαστρεβλώνουν την ιστορία τους, διαβρώνουν το παρόν τους. Η συσκευή της τηλοψίας τίναξε στον αέρα και έριξε στην απομόνωση τα μέλη της οικογένειας, καταργώντας την κουβέντα και την ανθρώπινη και ζωντανή επικοινωνία μεταξύ τους.

            Γίνονται σήμερα λαμπρές εκδηλώσεις από εκπαιδευτικά ιδρύματα και πνευματικά κέντρα, αλλά λείπουν τα δημοτικά τραγούδια και οι ελληνικοί χοροί. Αυτοί τονώνουν την εθνική παράδοση γιατί εκφράζουν τον ψυχικό παλμό του λαού μας από τις περιπέτειες, τις εθνικές, τις λύπες και τις χαρές και εναρμονίζονται με τις κλιματολογικές συνθήκες της πατρίδας μας και ενδυναμώνουν την εθνική ψυχοσύνθεση. Χωρίς δημοτικά τραγούδια και ελληνικούς χορούς αφήνουμε άδεια την ψυχή των παιδιών μας ακόμη και ανιστόρητα. «Όποιος σβήνει ένα κομμάτι από το ιστορικό παρελθόν του έθνους σβήνει ταυτόχρονα κι ένα κομμάτι από το παρόν και το μέλλον», τονίζει ο νομπελίστας Γ. Σεφέρης. Ενώ ο νομπελίστας Οδ. Ελύτης προσθέτει: «Τη σημασία των λαών τη μετράνε απ' το πόση ευγένεια παράγουν ακόμη και κάτω από τις πιο δυσμενείς συνθήκες όπως ο δικός μας λαός στα χρόνια της τουρκοκρατίας, όπου το παραμικρό κεντητό πουκάμισο, το πιο φτηνό βαρκάκι, το πιο ταπεινό εκκλησάκι, το τέμπλο, το κιούπι, το χράμι, όλα τους αναπνέανε μια αρχοντιά κατά τι ανώτερο των Λουδοβίκων».

            Δυστυχώς, οι παραδοσιακές Φορεσιές πουλήθηκαν στους γυρολόγους, τα χειροποίητα αντικείμενα πετάχτηκαν, τα μουσικά όργανα αντικαταστάθηκαν από τα πικάπ και τα πανηγύρια από τα φεστιβάλ. Την τελευταία στιγμή πρόλαβαν να γίνουν μερικά λαογραφικά μουσεία. Υπάρχουν αρκετοί έλληνες που σαν μυρμήγκια μαζεύουν κομμάτι-κομμάτι φορεσιές, σκεύη και κοσμήματα και γεμίζουν τα ράφια τους για να κρατήσουν τις παραδόσεις, για να φανούν χρήσιμες και στους νεώτερους. Για να μην ξεχάσουν τις ρίζες τους, την τοπική ιστορία τους και να μην ντρέπονται το παρελθόν, την ελληνική παράδοση.

            «Σήμερα, μ' όλο που καυχιόμαστε για τον ένδοξη καταγωγή μας, δεν θέλουμε την παράδοση μας σε τίποτα, για να μην μας πάρουνε για καθυστερημένους. Θέλουμε την Ελλάδα δίχως τίποτε το ελληνικό. Αλλά τότε γιατί τη θέλουμε; Σάμπως ξέρουμε τι μας γίνεται;», όπως τονίζει ο αξέχαστος Φώτης Κόντογλου.

            Ας μην ξεγελιόμαστε, οι κίνδυνοι θα υπάρχουν όσο οι Νεοέλληνες δεν στεκόμαστε μ' ευλάβεια μπροστά στους Παρθενώνες και τα Βυζαντινά αριστουργήματά μας. Όσο αντιμετωπίζουμε μ' αδιαφορία και περιφρόνηση ή ακόμη και με ειρωνεία τα δημοτικά μας τραγούδια, τους χορούς και τις λαϊκές τέχνες. Ο ελληνισμός πρέπει να διατηρηθεί μέσα μας μ' όλο του το σφρίγος και το φως του αν δε θέλουμε να πέσουμε στη διάλυση και την αχρηστία ενός μηδενιστικού κοσμοπολιτισμού που ήδη χτυπάει την πόρτα μας.

Μας δόθηκε μια μεγάλη ευκαιρία με τους Ολυμπιακούς Αγώνες να προβάλλουμε τα αθάνατα ιδεώδη της ολυμπιακής συνύπαρξης και ειρήνης με το θεσμό της «ιεράς εκεχειρίας» και το «ευ αγωνίζεσθαι, σεβόμενοι τις ιδέες του Ολυμπισμού και την διαχρονική παράδοση».

Νίκος Ι. Κωστάρας